Ο παραθερισμός στο πατρικό ή το εξοχικό κοντά στη θάλασσα δημιουργεί πολύ διαφορετική αναγνωστική συνθήκη από τις ολιγοήμερες διακοπές σε κάποιο νησί.
Οι προνομιούχοι της πρώτης κατηγορίας μπορούν να βάλουν στην καθημερινή τους ρουτίνα την ανάγνωση πολλών και διαφορετικών βιβλίων ή να διαβάσουν «εκείνο, το ογκώδες μυθιστόρημα» του Ντοστογιέφσκι, του Τολστόι ή του Ουγκώ που πάντα ονειρεύονταν.
Για τη δεύτερη κατηγορία τα πράγματα είναι αλλιώς και για να είμαστε ειλικρινείς δεν καταλαβαίνουμε απολύτως την «υποχρέωση» να διαβάσεις κάτι τις 5 μέρες που θα μείνεις στο νησί.
Παρ’όλα αυτά αποφασίσαμε στο FACT να ακολουθήσουμε το μηντιακό τρεντ (που το υπαγορεύει κυρίως η αγορά του βιβλίου) να προτείνουμε βιβλία για τις διακοπές επειδή σκεφτήκαμε κάτι διαφορετικό.
Την αρχική ιδέα μας την έδωσε ένα περσινό άρθρο του Economist που πρότεινε πέντε (5) βιβλία που κάποιος μπορεί να διαβάσει σε ένα απόγευμα.
Εμείς το πάμε λίγο παρακάτω. Τα δέκα ολιγοσέλιδα βιβλία που προτείνουμε μπορείτε να τα διαβάσετε μέσα σε λίγες ώρες ή σε μια μέρα αλλά ταυτόχρονα να επιστρέφετε σε αυτά διαρκώς.
Πρόκειται για μικρά αλλά μεγάλα, δηλαδή, σημαντικά αναγνώσματα που μας έβαλαν σε σκέψεις, τα συζητήσαμε πολύ στις παρέες μας, μας έμαθαν πλήθος νέων πραγμάτων, μας έβαλαν στη διαδικασία να κρατήσουμε σημειώσεις, να αναζητήσουμε στο διαδίκτυο περαιτέρω πηγές. Είναι βιβλία που μας οδήγησαν σε άλλα, σημαντικά βιβλία.
Όλοι οι εκδοτικοί οίκοι έχουν αξιόλογες «Μικρές Σειρές» και προσπαθήσαμε να είμαστε πλουραλιστικοί ως προς αυτό αλλά επειδή στο FACT η σχέση μας με τους εκδοτικούς οίκους παραμένει αποκλειστικά φιλική, για να το θέσουμε εύσχημα, έχουμε την απόλυτη ελευθερία να σας προτείνουμε βιβλία με κριτήριο μόνο ό,τι θεωρούμε ότι αξίζει το χρόνο σας.
Είναι όλα non fiction

Πάμε λοιπόν!

 

 

Το φετινό Σεπτέμβριο, στις 27 του μήνα συγκεκριμένα, η Βρετανία αλλά εμείς πιστεύουμε ολόκληρη η Ανθρωπότητα, γιορτάζει μια μεγάλη επέτειο:τα 200 χρόνια από τη λειτουργία της πρώτης σύγχρονης σιδηροδρομικής γραμμής. Αναμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία το Railway 200 για να εμπνευστούμε από την αρχή γι αυτό τον κυριολεκτικό θρίαμβο της Νεωτερικότητας.
Κανείς δεν έγραψε με περισσότερο βάθος και πάθος για τους σιδηροδρόμους από τον μεγάλο ιστορικό Τόνι Τζαντ. Το δοκίμιο «Η Δόξα των Σιδηροδρόμων» είναι ένα από τα αριστουργήματά του. Δεν απαριθμούνται – είναι τόσα πολλά!- όσα θα μάθετε διαβάζοντας αυτό το δοκίμιο που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2010 στο New York Review of Books λίγους μήνες μετά τον θάνατό του. Χάρις στους σιδηροδρομους καθιερώθηκε μέχρι και ο σύγχρονος υπολογισμός της ώρας, τα time zones και πόσα ακόμα.
Θα μάθετε αλλά σας προειδοποιούμε: θα μελαγχολήσετε αφού θα διαπιστώσετε γιατί η Ελλάδα δεν κατάφερε ποτέ να εκσυγχρονιστεί διευρύνοντας το όραμα του Χαρίλαου Τρικούπη που έχει συνδεθεί με τον ελληνικό σιδηρόδρομο.

  • Tony Judt, Η Δόξα των Σιδηροδρόμων, ΜΙΕΤ Minima, μφρ.Κωστούλα Σκλαβενίτη και με επίμετρο του Σταύρου Ζουμπουλάκη. 76 σελίδες.

 

‘Εχει νόημα σήμερα να υπερασπιστούμε την «ιδέα της Ευρώπης»; Δεν είναι αυτή η πρόθεσή μας προτείνοντας σας το δοκίμια του μεγάλου κριτικού της Λογοτεχνίας Τζωρτζ Στάινερ «Η Ιδέα της Ευρώπης». Απλώς αυτό το βιβλίο υπηρετεί κατεξοχήν την ιδέα μας να προτείνουμε μικρά αλλά στην πραγματικότητα μεγάλα βιβλία στα οποία θα επιστρέφετε ξανά και ξανά.
Για να απαντήσει στην ερώτηση εάν η ιδέα της Ευρώπης είναι στην εποχή μας ζωντανή κι αν μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για τους σύγχρονους Ευρωπαίους, ο Στάινερ μας παρουσιάζει ένα προς ένα τα πέντε θεμελιώδη στοιχεία της ευρωπαϊκής ταυτότητας: το ευρωπαϊκό καφέ (ένα είδος αρχαίας αγοράς), το γεωγραφικό ανάγλυφο της ευρωπαϊκής ηπείρου που μπορεί ο οποιοσδήποτε να το διασχίσει με τα πόδια (σε αντίθεση με τα χαοτικά αμερικανικό ανάγλυφο που διακόπτεται από ερήμους και άνυδρες αχανείς εκτάσεις), την παρουσία του παρελθόντος στον δημόσιο χώρο (ονόματα οδών, πλατειών, γεφυρών κ.λπ. όταν οι Αμερικανοί σημαίνουν τους δρόμους τους με ονόματα δέντρων, φυτών ή αριθμούς), τη συνύπαρξη δύο διαφορετικών πνευματικών παραδόσεων της αρχαιοελληνικής και της εβραϊκής, της Αθήνας και της Ιερουσαλήμ, η Ευρώπη ως μια «Ιστορία Δύο Πόλεων» με τον Χριστιανισμό να βρίσκεται ανάμεσά τους (εμείς θυμηθήκαμε την ύβρη της Καθολικής Εκκλησίας που αξίωνε στο Ευρωσύνταγμα να γίνεται αναφορά στη «Χριστιανική Ευρώπη») και τέλος την τραγική αίσθηση ενός αναπόφευκτου τέλους, το οποίο όμως ο Στάινερ θέτει υπό αίρεση.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιγράψουμε αυτό το μαγικό ταξίδι στα πέντε θεμελιώδη στοιχεία της ευρωπαϊκής ταυτότητας χωρίς να καταχραστούμε τον υπερθετικό βαθμό. Η συγκλονιστική ευρυμάθεια του Στάινερ, έτσι καθώς διατρέχει την ιστορία, τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία, την ποίηση, τη μουσική, τα κλασικά κείμενα, εξηγώντας και πασίγνωστες «ατάκες» που όλοι έχουμε χρησιμοποιήσει ως κλισέ (για πχ «Νάνοι σε ώμους γιγάντων») στο ιστορικό τους κόντεξτ είναι ένα συμπυκνωμένο, εντατικό μάθημα ευρωπαϊκής ιστορίας και πολιτισμού από μόνο του. Η εμπειρία της ανάγνωσης αυτής της περιήγησης είναι ικανός λόγος για να διαβαστεί αυτό το βιβλίο.

  • Τζωρτζ Στάινερ, Η Ιδέα της Ευρώπης, ΔΩΜΑ, μτφ.Θάνος Σαμαρτζής, 64 σελίδες.

 

Ο ιστορικός της Λογοτεχνίας Stephen Greenblatt, θεωρείται και είναι από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Σαιξπηριστές. Από τη δεκαετία του 1980 καθιέρωσε τον όρο «Νέος Ιστορικισμός», θέλοντας να διευρύνει το πεδίο της «Ιστορίας των Ιδεών». Για τον Γκρίνμπλατ η μελέτη της Λογοτεχνίας μας βοηθάει στο να καταλάβουμε την Ιστορία και καταλαβαίνουμε την Λογοτεχνία αν τη μελετήσουμε στο ιστορικό της context.
Όμως στα τρία κείμενα που περιλαμβάνει το βιβλιαράκι «Ο Σαίξπηρ Σήμερα» το οποίο και σας προτείνουμε, τα οποία γράφτηκαν μετά την πρώτη εκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και χωρίς να αναφέρεται στον Τραμπ προσωπικά μας αποδομεί τις προκαταλήψεις και την κακοδαιμονία του τραμπισμού (μισαλλοδοξία, ξενοφοβία, ρατσισμός, αυταρχισμός) μέσα από τον πανανθρώπινο λόγο του Σαίξπηρ.
Δεν είναι μόνο όσα μάθαμε διαβάζοντας αυτά τα κείμενα (ξανά και ξανά) είναι ότι μας έδωσε και μια πειστική απάντηση στο πως πρέπει να στεκόμαστε απέναντι στους μεγάλους δημιουργούς που κάποια στιγμή στρατεύτηκαν με ειδεχθή, αυταρχικά καθεστώτα ή ενστερνίζονταν ρατσιστικές ιδέες. Ο Γκρινμπλατ είναι Εβραίος και η αγάπη της ζωής του, ο Σαίξπηρ αναπαράγει στα έργα του πολλά αντισημιτικά στερεότυπα. Πώς ξεπέρασε αυτό το ιδιότυπο «αίσθημα ενοχής»;
Διαβάστε το. Θα μαγευτείτε.

  • Stephen Greenblatt, Ο Σαίξπηρ σήμερα. ΜΙΕΤ, Μετάφραση: Παναγιώτης Σουλτάνης, 90 σελίδες.

 

Τελικά κόπηκε ο Γόρδιος Δεσμός; Τι είναι αυτός ο Καιάδας; Υπήρξε; Ο χορός του Ζαλόγγου; Ο Νίκος Καζαντζάκη; Αφορίστηκε πράγματι; Ήταν ο Κίσσιντζερ εχθρός των Ελλήνων;
«Μύθοι, Παρεξηγήσεις και Άβολες Αλήθειες της Ελληνικής Ιστορίας» λέγεται το ευφυές βιβλιαράκι που έγραψε ο Σταύρος Παναγιωτίδης.
Θα το απολαύσετε και θα το διαβάζετε στην παρέα σας στην παραλία, στο φαγητό, στο ποτό. Ετοιμαστείτε για επικούς καυγάδες.
Αυτό κι αν είναι βιβλίο για το καλοκαίρι!
Έχει εκδοθεί και 2ος τόμος αλλά δεν τον έχουμε διαβάσει ακόμα!

  • Σταύρος Παναγιωτίδης, «Μύθοι, Παρεξηγήσεις και Άβολες Αλήθειες της Ελληνικής Ιστορίας», ΚΕΔΡΟΣ, 217 σελίδες. 

Ίδιας «φιλοσοφίας» αλλά εξίσου επιμορφωτικό και απολαυστικό το βιβλίο του Νίκου Σαραντάκου «Μύθοι και Πλάνες για την Ελληνική Γλώσσα».
Πώς βέλαζαν τα αρχαία πρόβατα; Υπάρχουν και στα Ελληνικά φράσεις μόνο με φωνήεντα; Είναι οι κεφτέδες ελληνικοί; Έχει άραγε 5 εκατομμύρια λέξεις η ελληνική γλώσσα; Και τι ακριβώς συνέβη στον ΟΗΕ κατά την ψηφοφορία για την καθιέρωση μιας διεθνούς γλώσσας;
Ο Νίκος Σαραντάκος αποδομεί όλους τους εθνικιστικούς μύθους, παλαβομάρες στην πραγματικότητα, που συνδέονται με τη γλώσσα μας.

  • Νίκος Σαραντάκος, «Μύθοι και Πλάνες για την Ελληνική Γλώσσα», Εκδόσεις ΕΑΠ. 92 σελίδες.

Αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο που μας περιβάλλει με τις λέξεις. Οι λέξεις που συγκροτούν αφηγήσεις έχουν δημιουργήσει ακόμα και τον υλικό πολιτισμό. Για να αντιληφθείς ένα οίκημα ή ένα δέντρο χρειάζεται κάποιος να σου έχει περιγράψει τι είναι, με λέξεις.
Είναι λοιπόν πολύτιμη μια κατηγορία βιβλίων που έχουν γραφτεί από ανθρώπους που πέρασαν τη ζωή τους μελετώντας τις αφηγήσεις του κόσμου που μας περιβάλλει.
Τι έμαθαν όσοι μελέτησαν τις λέξεις κάθε μια ξεχωριστά και όλες μαζί;
Ιστορικές αφηγήσεις, προσωπικές, οικογενειακές ιστορίες, παραμύθια που αποδεχόμαστε ως ιδρυτικά. Πώς κατασκευάστηκαν;Τρεις ξεχωριστοί διανοούμενοι που αφοσιώθηκαν στη μελέτη των λέξεων, μεταφράζοντάς τις από γλώσσες αρχαίες ή απλώς ξένες, που έγραψαν δικές τους αφηγήσεις μυθιστορηματικές ή ιστορικές, που διάβασαν πολλά και διαφορετικά βιβλία, τι κατάλαβαν τελικά;Αυτό στην πραγματικότητα είναι το θέμα των τριών μικρών αλλά πραγματικά πολύ μεγάλων βιβλίων που σας προτείνουμε.

 


Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας ο Λουτσιάνο Κάνφορα θεωρείται και είναι ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή κλασικιστές με έμφαση στη μελέτη του Θουκυδίδη αλλά και των αρχαίων βιβλιοθηκών.
Όσοι δεν τον γνωρίζετε ήδη ως μεγάλο κλασικιστή ίσως θα ακούσατε το όνομά του σχετικά πρόσφατα: η Τζόρτζια Μελόνι του έκανε μήνυση όταν την αποκάλεσε «νεοναζί», ο Κάνφορα πολιτικοποιείται με τους Ιταλούς κομμουνιστές και δηλώνει «διεθνιστής προλετάριος», έχει να επιδείξει πολύ έντονη πολιτική δράση στην Ιταλία και με πλήθος πολιτικών παρεμβάσεων στον Τύπο.
Στο βιβλίο του «Η Θάλασσα της Ιστορίας» επιχειρεί να μας παραδώσει ένα πρώτο, βασικό μάθημα περί αρχαίας ιστορίας. Όχι να μας μάθει τα γεγονότα αλλά να μας εξηγήσει τα προβλήματα που έπρεπε να επιλύσουν οι αρχαίοι ιστορικοί, ποιες ήταν οι πηγές τους, το αν υπήρχαν διαθέσιμα αρχεία, τι ήταν γι αυτούς το παρελθόν που καλούνταν να περιγράψουν.
Μας καλεί να δούμε τα βιβλία ιστορίας που γράφτηκαν κατά την Αρχαιότητα ως πλοία που διατρέχουν τη «μεγάλη θάλασσα της Ιστορίας» και παρακολουθώντας το ταξίδι τους να καταλάβουμε πως χτίστηκε το παρελθόν. Είμαστε τυχεροί που μπορούμε να διαβάσουμε αυτό το βιβλίο στα Ελληνικά.

  • Luciano Canfora, Η Θάλασσα της Ιστορίας, ΘΕΜΕΛΙΟ, μτφ.Χρίστος Αλεξανδρίδης, 117 σελίδες μόλις.

 


Αρκετά γνωστός στο ελληνικό κοινό για τον γοητευτικό, «ογκώδη» λόγο του ο Ντάνιελ Μέντελσον και γιατί βέβαια έχει καταπιαστεί με το θεμελιώδες «ελληνικό παραμύθι», τα Ομηρικά Έπη, στα «Τρία Δαχτυλίδια» χρησιμοποιεί όσα έμαθα κατά τη μελέτη του για να ερμηνεύσει τρεις μεγάλους συγγραφείς και κατά κάποιο τρόπο «συναδέλφους» του κριτικούς της Λογοτεχνίας και συγγραφείς του παρελθόντος: τον θρύλο Έριχ Άουερμπαχ τον Εβραίο φιλόλογο που δραπέτευσε από τη Γερμανία του Χίτλερ και έγραψε τη Μίμηση, την κλασική του μελέτη σχετικά με τη λογοτεχνία της Δύσης, στην Κωνσταντινούπολη από μνήμης, χωρίς να έχει πρόσβαση σε κάποια μεγάλη βιβλιοθήκη, του Φρανσουά Φενελόν, του Γάλλου αρχιεπισκόπου του 17ου αιώνα, που συνέγραψε τις «Περιπέτειες του Τηλέμαχου» – μια ευφυέστατη συνέχεια της Οδύσσειας και συγκεκαλυμμένη κριτική στον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄, η οποία αποτέλεσε το μεγαλύτερο μπεστ σέλερ στην Ευρώπη για εκατό χρόνια και είχε σαν αποτέλεσμα την εκτόπισή του και του Γερμανού μυθιστοριογράφου Β. Γκ. Ζέμπαλντ, αυτοεξόριστου στην Αγγλία, του οποίου οι χαρακτηριστικά μαιανδρικές αφηγήσεις διερευνούν θέματα κοινά με την «Οδύσσεια», όπως ο ξεριζωμός, η νοσταλγία, ο χωρισμός από την πατρίδα.
Σε αυτά ο Μέντελσον πλέκει και τις δικές του οικογενειακές εμπειρίες. Η οικογένειά του ήταν θύμα και επιβιώσασα του Ολοκαυτώματος και μέσω των διαβασμάτων του μας περιγράφει πως διαχειρίστηκε τα δικά του βιώματα.
Τα «Τρία Δαχτυλίδια» είναι ένα μαγικό βιβλίο. Το διαβάσαμε ένα απόγευμα φέτος το χειμώνα αλλά δεν το έχουμε ακόμα αφήσει από τα χέρια μας.

  • Ντάνιελ Μέντελσον, «Τα Τρία Δαχτυλίδια», ΠΑΤΑΚΗΣ, μτφ.Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, 176 σελίδες. Διατίθεται και σε ebook.

 

 

Ο Κολομβιανός συγγραφέας και κριτικός Λογοτεχνίας Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες κουβαλώντας τη μεγάλη και ξεχωριστή λογοτεχνική παράδοση της Λατινικής Αμερικής και με μητρική του γλώσσα τα Ισπανικά στις τέσσερις διαλέξεις που εκλήθη να δώσει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, προσπαθεί να διερευνήσει τον τρόπο που η λογοτεχνική αφήγηση, η μυθοπλασία μπορεί να «μεταφράσει» για εμάς τον κόσμο, αν μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε όσα ζούμε ή όσα ζήσαμε κατά το παρελθόν, τους ανθρώπους που γνωρίσαμε, σε διαφορετικό βαθμό, τις σχέσεις μας με την πολιτική και με την κοινή μας μνήμη, την ιστορία.
Το κείμενο του Βάσκες είναι πυκνό αλλά προσφέρει πραγματικά πρωτότυπες προτάσεις ερμηνείας περισσότερο ή λιγότερο γνωστών στο ευρύ κοινό λογοτεχνικών έργων. Το βιβλίο το διαβάσαμε ένα πρωί, αρχές της άνοιξης αλλά ούτε αυτό το έχουμε αφήσει ακόμα από τα χέρια μας.
Η ανάγνωσή του έχει απαιτήσεις αλλά θα σας αποζημιώσει.

  • Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες, Η Μετάφραση του Κόσμου, ΙΚΑΡΟΣ, μτφ. Αχιλλέας Κυριακίδης, 135 σελίδες. Διατίθεται και σε ebook.

 


Πασίγνωστος σε όσους αγαπούμε πολύ το Διάστημα (άλλωστε στο FACT ανθολογούμε πολύ συχνά ειδήσεις από το συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο) τα βιβλία του Colin Stuart κυκλοφορούν εδώ και χρόνια και στην Ελλάδα.
Μόνο που εδώ δεν θα προτείνουμε κάποιο από τα εκλαϊκευμένα αναγνώσματα για την επιστήμη του Διαστήματος που έχει συγγράψει αλλά ένα πανέξυπνο βιβλίο για τα Μαθηματικά που μας ενθουσίασε γιατί είναι ένα πεδίο με το οποίο, δυστυχώς, έχουμε κακές σχέσεις και για πρώτη φορά καταλάβαμε τα βασικά.
Ο Στιούαρτ έχει ανθολογήσει και εξηγήσει με ένα απλό και γοητευτικό τρόπο 10 πράγματα που πρέπει να ξέρουμε για τα Μαθηματικά. Άλλο ένα βιβλίο που το διαβάσαμε σε λίγες ώρες αλλά έχουμε επιστρέψει ήδη αρκετές φορές σε αυτό. Θα το ευχαριστηθείτε πολύ.

  • Colin Stuart, Αριθμοί- 10 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε, ΠΕΔΙΟ, μτφ.Γιώργος Μαραγκός, 155 σελίδες.

 

FACT χωρίς σύγχρονη τέχνη δεν υπάρχει! Δεν γίνεται λοιπόν να απουσιάζει από μια λίστα με προτάσεις βιβλίων ένα που να αφορά τη σύγχρονη τέχνη και δη ψηφιακό!
Δεν είναι καθόλου υπερβολή ο ισχυρισμός ότι ο εικαστικός Μανώλης Ζαχαριουδάκης είναι στη χώρα μας πρωτοπόρος στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας και των new media αν και ποτέ δεν έχει εγκαταλείψει τα παραδοσιακά υλικά όπως το ξύλο και το χαρτί. Ο Ζαχαριουδάκης είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση εικαστικού που καταφέρνει με εντυπωσιακή άνεση να διέρχεται τα όρια μεταξύ μέσων, υλικών και ειδών.
Στο ψηφιακό του βιβλίο «Nora and Stella by the window» οι δύο ηρωίδες κάνουν μια συζήτηση περί τέχνης και φιλοσοφίας. Φυσικά πρόκειται για ένα εικονογραφημένο βιβλίο μόνο που οι εικόνες είναι κινούμενες, διαδραστικές, gifs.
Είναι ένα ιδιότυπο graphic novel όπου η εικόνα και το κείμενο συνυπάρχουν επί ίσοις όροις. Είναι μια απίθανη κιουριοζιτέ που μπορείτε, να τη φυλλομετρήσετε στο iPad ή το κινητό σας και να θαυμάσετε την τέχνη (και την τεχνική) του Ζαχαριουδάκη στη ζωγραφική (μοναδικός στα χρώματα) αλλά και να διαβάσετε το κείμενο, τη φιλοσοφία του ζωγράφου για την τέχνη του. Είναι πολύ ωραίο.
Το βιβλίο είναι γραμμένο στα Αγγλικά και για το διεθνές κοινό με το οποίο ο Ζαχαριουδάκης συνομιλεί.

  • Nora and Stella by the Window, Emmanouil Zacharioudakis/msaz, Apple Books.